Madde 34 - Yasaklılık sebeplerİ

HMK

MADDE 34

(1) Hâkim, aşağıdaki hâllerde davaya bakamaz; talep olmasa bile çekinmek zorundadır:

a) Kendisine ait olan veya doğrudan doğruya ya da dolayısıyla ilgili olduğu davada.

b) Aralarında evlilik bağı kalksa bile eşinin davasında.

c) Kendisi veya eşinin altsoy veya üstsoyunun davasında.

ç) Kendisi ile arasında evlatlık bağı bulunanın davasında.

d) Üçüncü derece de dâhil olmak üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı bulunanların davasında.

e) Nişanlısının davasında.

f) İki taraftan birinin vekili, vasisi, kayyımı veya yasal danışmanı sıfatıyla hareket ettiği davada.


Madde Gerekçesi

Hâkimin davaya bakmaktan yasaklı olduğu hâllere ilişkin 1086 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin dili sadeleştirilmiş, yasaklılık hâllerinden her biri ayrı bir bentte düzenlenmiştir. Ancak, 28 inci maddenin (2) numaralı bendinde mevcut olan kan ve kayın hısımları arasındaki derece farkı kaldırılarak her iki hısımlık bakımından da üçüncü derece dahil olmak üzere yasaklılık getirilmiştir. Yine maddenin, (4) numaralı bendinde yer alan hüküm, hâkimlerin görevleri gereği yapamayacağı işlerle ilgili olup, uygulama alanı olmaması sebebiyle metne dahil edilmemiştir. Maddeye, nişanlılık da yasaklılık sebebi olarak ilave edilmiştir.

HUMK

MADDE 28
Hakim aşağıdaki hallerde davaya bakmaktan memnudur. Talep edilmese bile bizzat istinkafa mecburdur:
1 - Kendisine ait olan veyahut doğrudan doğruya veya dolayısiyle alakadar olduğu davalarda,
2 - Aralarında evlilik rabıtası mürtefi olsa bile karısının davasında ve neseben veya sebeben usul ve füruunun veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) neseben veya kendisiyle sıhriyet hasıl olan evlilik mürtefi olsa dahi ikinci dereceye kadar (bu derece dahil) sebeben civar hısımlarının veya aralarında evlatlık rabıtası bulunanın davasında,
3 - İki taraftan birinin vekili veya vasisi veya kayyımı sıfatiyle hareket ettiği davalarda,
4 - Hini davada heyeti idaresinden bulunduğu cemiyete, belediyeye veya diğer hükmi bir şahsa ait davalarda.

MADDE 13
Bir hakim veya Cumhuriyet Savcısının eşi, sebep veya nesep itibariyle usul ve füruundan veya ikinci dereceye kadar (Bu derece dahil) hısımlarından olan avukat, o hakim veya Cumhuriyet Savcısının baktığı dava ve işlerde avukatlık edemez.

Anayasa

MADDE 140/5
Hakimler ve savcılar, kanunda belirtilenlerden başka, resmi ve özel hiç bir görev alamazlar.  

Kaynak Kanun

§ 41 ZPO Ausschluss von der Ausübung des Richteramtes
Ein Richter ist von der Ausübung des Richteramtes kraft Gesetzes ausgeschlossen:
  • 1.in Sachen, in denen er selbst Partei ist oder bei denen er zu einer Partei in dem Verhältnis eines Mitberechtigten, Mitverpflichteten oder Regresspflichtigen steht;
  • 2.in Sachen seines Ehegatten, auch wenn die Ehe nicht mehr besteht;
  • 2a.in Sachen seines Lebenspartners, auch wenn die Lebenspartnerschaft nicht mehr besteht;
  • 3.in Sachen einer Person, mit der er in gerader Linie verwandt oder verschwägert, in der Seitenlinie bis zum dritten Grad verwandt oder bis zum zweiten Grad verschwägert ist oder war;
  • 4.in Sachen, in denen er als Prozessbevollmächtigter oder Beistand einer Partei bestellt oder als gesetzlicher Vertreter einer Partei aufzutreten berechtigt ist oder gewesen ist;
  • 5.in Sachen, in denen er als Zeuge oder Sachverständiger vernommen ist;
  • 6.in Sachen, in denen er in einem früheren Rechtszug oder im schiedsrichterlichen Verfahren bei dem Erlass der angefochtenen Entscheidung mitgewirkt hat, sofern es sich nicht um die Tätigkeit eines beauftragten oder ersuchten Richters handelt;
  • 7.in Sachen wegen überlanger Gerichtsverfahren, wenn er in dem beanstandeten Verfahren in einem Rechtszug mitgewirkt hat, auf dessen Dauer der Entschädigungsanspruch gestützt wird;
  • 8.in Sachen, in denen er an einem Mediationsverfahren oder einem anderen Verfahren der außergerichtlichen Konfliktbeilegung mitgewirkt hat.

Kaynak Kanun- sZPO

Art. 47 Ausstandsgründe
1 Eine Gerichtsperson tritt in den Ausstand, wenn sie:
a. in der Sache ein persönliches Interesse hat;
b. in einer anderen Stellung, insbesondere als Mitglied einer Behörde, als
Rechtsbeiständin oder Rechtsbeistand, als Sachverständige oder Sachverständiger,
als Zeugin oder Zeuge, als Mediatorin oder Mediator in der gleichen
Sache tätig war;
c. mit einer Partei, ihrer Vertreterin oder ihrem Vertreter oder einer Person, die
in der gleichen Sache als Mitglied der Vorinstanz tätig war, verheiratet ist
oder war, in eingetragener Partnerschaft lebt oder lebte oder eine faktische
Lebensgemeinschaft führt;
d. mit einer Partei in gerader Linie oder in der Seitenlinie bis und mit dem dritten
Grad verwandt oder verschwägert ist;
e. mit der Vertreterin oder dem Vertreter einer Partei oder mit einer Person, die
in der gleichen Sache als Mitglied der Vorinstanz tätig war, in gerader Linie
oder im zweiten Grad der Seitenlinie verwandt oder verschwägert ist;
f. aus anderen Gründen, insbesondere wegen Freundschaft oder Feindschaft
mit einer Partei oder ihrer Vertretung, befangen sein könnte.
2 Kein Ausstandsgrund für sich allein ist insbesondere die Mitwirkung:
a. beim Entscheid über die unentgeltliche Rechtspflege;
b. beim Schlichtungsverfahren;
c. bei der Rechtsöffnung nach den Artikeln 80–84 SchKG19;
d. bei der Anordnung vorsorglicher Massnahmen;
e. beim Eheschutzverfahren.


(Pekcanıtez, Akkan, Taş Korkmaz, Özekes, 2017, para. I.694)

Hâkim kendisinin veya eşinin altsoy veya üstsoyunun davasına bakamaz (m. 34/1-c). Bu bentte, “eski eş”in altsoyu ve üstsoyunun davasına bakılamayacağı ile ilgili bir açıklık olmamasına rağmen, d bendinde yer alan yasaklılık hâlinde, evlilik birliği ortadan kalkmış olsa bile denildiğine göre, eski eşin altsoy ve üstsoyu bakımından da hâkimin yasaklılık hâlini kabul etmek gerekir.

(Pekcanıtez, Akkan, Taş Korkmaz, Özekes, 2017, para. I.699)

Birinci bent dışındaki hâllerde, kanun açıkça “davasında/davada” kelimesini kullandığı için, hâkimin eşinin (veya altsoy-üstsoyunun, evlatlık bağı bulunanın, belirtilen derecedeki kayın hısımlarının, nişanlısının ve son bent) davacı veya davalı olduğu davalar dışında, eşinin (veya Kanun’da sayılan kişilerin) doğrudan veya dolayısıyla ilgili olduğu davalarda, 34. madde anlamında yasaklılık sebebi mevcut değildir.

(Pekcanıtez, Akkan, Taş Korkmaz, Özekes, 2017, para. I.701)

Avukatın çekinmesi gereken bir durumda çekinmemesi hâlinde yapılan mahkeme usûl işlemlerinin sonucunun ne olacağı düzenlenmemiştir. Ancak davaya bakması yasak olan hâkimin davaya bakmış olmasının mutlak bozma sebebi olarak kabul edilmesi sonucunu, avukatın çekinmesi gereken bir durumda davaya devam etmiş ve hüküm verilmiş olması bakımından da kabul etmek ve bu durumu da mutlak bozma sebebi saymak gerekir.

Yorumlar